Ken je dat gevoel? Je hebt een woning of een gebouw laten ontwerpen en ergens klopt er iets niet. Je kan je vinger er niet opleggen, maar ondanks het mooie ontwerp heb je het gevoel dat er meer in zou moeten zitten. De essentie van het gebouw komt niet overeen met wat jij zou willen.

Soms word ik gevraagd om een ‘second opinion’ op een ontwerp van een collega architect te geven met exact deze vraag: “wat klopt er niet?”

Dit zijn hele leuke, maar ook hele uitdagende vraagstukken.
Een ontwerp opgave is complex en voordat er een ontwerp ligt, zijn er veel gesprekken gevoerd tussen jou en je architect. Het uiteindelijke ontwerp is dan ook vaak goed doordacht en heeft rekening gehouden met de locatie, de gemeentelijke randvoorwaarden, de wensen van een opdrachtgever en uiteraard het budget. En toch klopt er iets niet!

Als ik een dergelijke opdracht krijg, dan is een bezoek aan de locatie één van de eerste dingen die ik doe. Ik kijk naar de energie van het gemaakte ontwerp en naar de energie van de locatie en ‘voel’ dan waar het ‘mis’ gaat. Soms heeft het met routing te maken, maar meestal met de ‘Energie’ van het gebouw. Het past niet in zijn omgeving, of vaker nog, het heeft niet de gewenste ‘energie’ waar jij als opdrachtgever om gevraagd hebt, of behoefte aan hebt.

In een tijd waar het woord ‘energie’ veel betekenissen heeft en we zelfs als maatschappij in een energietransitie zitten, is het belangrijk dat ik het begrip ‘energie’, zoals bedoelt in ‘Energetisch Architect’ uitleg.

Een collega architect vertelde me onlangs dat hij, tijdens een bezoek aan een gebouw van Calatrava, de ene na de andere foto maakte, omdat hij schoonheid zag bij iedere stap die hij zette. Na de zoveelste foto merkte hij op dat hij niet geraakt werd. Hoe mooi hij het gebouw ook vond… hij werd niet emotioneel of geroerd, zoals dit wel het geval was bij zijn bezoek aan een gebouw van Frank Lloyd Wright.

Voor mij was dit een heel typerend en herkenbaar verhaal als aanduiding van een energetische kwaliteit. Het gaat niet alleen om een mooi plaatje. Het gaat om de emoties die worden opgeroepen, of zoals ik het zelf vaak noem… de ‘energie’ die wordt opgewekt.

Los van de energie van een ruimte, of de beleving van een ruimte, heeft een locatie ook een specifieke energie. Het materiaal dat gebruikt wordt heeft ook een eigen energie. De vorm die gebruikt wordt genereert een energie. Jij als opdrachtgever bent omringd door een energieveld en die van jouw partner of kinderen zal anders zijn dan die van jezelf. Kortom… alles wat je ziet, is of heeft energie. Alles! Dus ook een windrichting, de natuurlijke elementen, de aanwezige dieren en planten, of de vorm en afmetingen van een ruimte. Niet alleen heeft alles een energie… ze beinvloeden elkaar.

Het doel van een gebouw, of het doel van een ruimte, dient dan ook goed omschreven te worden en deze omschrijving zou veel verder moeten gaan dan het opnoemen van de ‘technische specificaties’ zoals het aantal vierkante meters of de functie ervan.  De ervaring heeft inmiddels geleerd dat ik als architect anders naar een ontwerpopgave kijk dan de meeste van mijn collega’s. Simpelweg omdat ik uitga van de energie van een opgave en zoek naar de juiste energetisch oplossing.

De uitdaging bij een dergelijke ‘second opinion’ opdracht ligt er voor mij in dat ik respecvol wil omgaan met het werk van mijn collega, ik probeer te begrijpen waarom hij of zij tot een bepaalde beslissing is gekomen, maar me niet wil verliezen in de logica van diens oplossing.
Op papier klopt het gebouw vaak wel. Het gaat erom te ontdekken waar dat onbestemde gevoel vandaan komt dat zegt: “iets klopt er niet” en hier dan een oplossing voor te bedenken.

Michel Post / ORIO architecten
voorzitter Vereniging Integrale Bio-Logische Architectuur (VIBA)